මොකක්? කිරි පැණියි යකඩ ඇණයි වගේ… කිසිම ගැලපීමක් නැති මාතෘකා ටිකක් නේද…?
නැත්තෙමත් නෑ… ඔය හැම මාතෘකාවක් ගැනම ඔන්න ඔය උඩ වීඩියෝ එකේ තියෙනව වගේ ලොකු මිටින් මන් දැකල තියෙනව TV එකේ 2019 හිටං. මට මේ මිටීම දැක්කම ඒවා මතක් උනා.
මතකද 2019 නොවැම්බර් දෙසැම්බර් වගේ කලෙක ජනාධිපතිතුමා මහා බැංකුවේ භාණ්ඩාගාරේ වගේ ආයතනවල ඉන්න ආර්ථික ලොක්කෝ ගෙන්නලා ආවේශ වෙලා වගේ දෙහි කැපුවා ආණ්ඩුවේ වැඩවලට සහය දෙන්න බැරිනම් යන්න කියල. අද වෙලා තියෙන විනාසෙට සෑහෙන්න වග කියන්න ඕනි නමුත් රට බංකොලොත් වෙන්න ටිකකට කලින් ගෙදර මාරුඋන අර්ථික ඝතකයොත් මේන් මේ මිටීමේ ඔව් සෑර් කියා කියා අර නිළදාරින්ට දෙහි කැපුවා නොසෑහෙන්න. අද අපේ ගැලවුම්කාරය කියල ගෙනත් ඉන්න නනදලාල් මහත්තයත් ඔය බැනුම් අහපු ගොඩේ හිටියද මන්ද ? බොරු කියන්න ඕනි නෑ TV එකේ පෙන්නපු විස්තරවලට අනුව මටත් හිතුන එහෙම තමයි ජනාධිපති සැරට ඉන්න ඕනි… නැතුව බෑ කියල. එත් මොකද ඇත්තටම උනේ. දැන් අන්තිමට ඉතින් අපි හිඟන්නෝම උනානේ. මට අද හිතෙනවා එදා මහා බැංකුවේ හිටපු හොඳ මොලේ තියෙන නිලධාරී “ඔහොම මරි-මෝඩ වැඩ කරොත් ආර්ථිකේ වැටෙනවා” කියපු එක වෙන්න ඇති ඒ මිනිස්සු බැනුම් අහන්න හේතු උනේ කියා කියල… මං ඉතින් ආර්ථික ඔස්තාර් කෙනෙක් නොවන නිසා මීට වඩා ඒ ගැන කතාකරන්නේ නෑ…
ඊලඟට ආයේ කොරෝනා ආපු මුල වකවානුවේ ඔය වගේම මිටිං දැක්ක TV එකේ. වසංගත රෝග ගැන වගකීම ඇති දොස්තරල ටික දෙනෙක්, වෙන්න ඕනි දේ ගැන කියන්න හදනවා. නමුත් දොස්තරලා නොවන බොහෝ දෙනෙක් ජනාධිපති වටකරගෙන හරි සෑර් මෙහෙම කරමු අරම කරමු කියනවා, අර දොස්තරලාට කතා කරන්න නොදී. ඉතින් ඒ වගේම මුල වකවානුවේ පිළිගත් වෛද්‍ය ක්‍රමවේද වලින් බැහැර ධමිමික පැනිය වගේ නොයෙකුත් විකල්ප ක්‍රම ගලාගෙන ආව මතකද? රජයත් මුල්ම වකවානුවේ එන්නත ගෙන්න ඕනිද නැද්ද වගේ මට්ටමක හිටියා. නමුත් වාසනාවට වගේ පහුවෙලා හරි මගට වැටුන. මෙහිදී ජනතාවගේ ජිවිත බේරගන්න පිළිගත් වෛද්‍ය ක්‍රමවේදවලට යන්න ලොකු සටනක් කරපු බෝවෙන රෝග අංශයේ සහ අනිකුත් වෛද්‍යවරුන්ට සමාජයේ ප්‍රණාමය අදටත් තියෙනවා. (එත් දොස්තරලා අතරින් ඉතා සුළු පිරිසක් ‘වටවෙලා උරණ දුම් හට්ටි’ , ‘අමුතු කරල්’ වගේ අසම්මත දේවලින් නොයෙකුත් ලාබ ප්‍රයෝජන ගන්න කරපු උත්සාහයනුත් නොතිබුනා නෙවෙයි.). මෙන්න මේ රැස්වීමේ ලෝකේ පුනර්ජනනීය විදුලිය ට්‍රෙන්ඩ් එකත් එක්ක අපිත් යමු සෑර් කියන අපේ ජාසිංහ දොස්තර මහත්තයා ඒ කාලේ පොදු ජනතාවගේ වීරයෙක්. අපි දේශපාලකයෝ කියන කිසිදෙයක් විස්වාස නොකරත් ජාසිංහ දොස්තර මහත්තය කියනදේ, දෙන උපදෙස් විවාදයකින් තොරව පිළිගත්තා. තව එකක් ඉංජිනේරුවෝ වෙච්චි අපි දොස්තර මහත්වරු කියන දෙයක් කරල, ඒ කියන්නේ ඔය රෝහල් වල තියෙන කැඩුන ඉලෙක්ට්‍රොනික උපකරණ හදල දීලා, ගොඩනැගිලි, උපකරණ අරන් දීල උදව් කරා මිසක් දොස්තරලට කොරෝනා වලින් රට ගොඩදාන හැටි කියල දෙන්න ගියේනම් නෑ. ඒක අපේ විෂය නෙවෙයිනේ…
ඊළඟට කාබනිකේ. ඒ කාලෙත් අපි මේ වගේම ලොකු මිටිං දිහා කට ඇරන් බලං හිටිය TV එකේ. කෘෂිකර්මය පිලිබඳ උගතුන් කීපදෙනෙක් ඕක එක පාරට කරන්න ගියොත් සාගතයක් එනවා කියන්න හදනවා. නමුත් මේ වගේම “ඔව් සෑර් සැට් එක” ඒ අයට කතා කරන්න දුන්නෙම නෑ. හොඳ නිළධාරී මේ විනාසෙට අත ගහන්න බෑ කියල අස්වෙලාත් ගියා නේද? ජනමාධ්‍යට ඇවිත් මේක මේ විදියට කරන්න එපා කියපු මහාචාර්යවරුන්ට චෝදනාකරා ඒ අය එහෙම කියන්නේ පෝර ගෙන්නන කොම්පැණි වලින් කොමිස් අරං කියල. මහා විනාසේකට පස්සේ අද ජනාධිපතිවරයා ඇතුළු අපි ඔක්කොම පිලිගන්නවා ඒක දඩිබිඩියේ කොරන්න පුළුවන් එකක් නෙවෙයි කියල.
දැන් කතාකරමුකෝ මේ වීඩියෝ එකේ තියෙන මාතෘකාව ගැන. ඒ කියන්නේ 2030 ටත් කලින් දඩිබිඩි ගලා දස දහස් ගානක් solar හයිකරලා ඉන්ධන වෙනුවෙන් යන ඩොලර් ඔක්කොම ඉතුරු කිරීම තමයි කතාව. ඒකට තියෙන බාධාව ( මාත් ඇතුළු) මණ්ඩලේ ඉංජිනේරුවෝලු. උල තියන්න වටිනවා නේද?
TV එකේ මිටීම හඳුන්වා දෙන්නේ පුනර්ජනනීය විදුලිය ගැන කථාකරන්න “කරන්ට් ලොක්කෝ” එක්ක සාකච්ඡාවක් කියල. දැන් දොස්තරලා අතරින් කොරෝනා ගැන උපදෙස් දෙන්න ඉන්නේ වසංගත රෝග පිලිබඳ දොස්තරලානේ. ඒ වගේ ඉංජිනේරුවෝ අතරින් රටේ විදුලි පද්ධතිය ගැන වගකීම තියෙන්නේ , විදුලි පද්ධති ගැන ඉගෙනගෙන ඒ ගැන ප්‍රයෝගික අත්දැකීම තියෙන විදුලි ඉංජිනේරුවෝ. ඔය මිටීමේ පනහක් විතර හිටියට එහෙම අය ඉන්නේ දෙතුන් දෙනයි.. ඒ අයටත් “ඔව් සෑර් සැට් එක” අභිබවා හරිදේ කියාගන්න ඔය වගේ මිටිංවල කවදාවත් ඉඩ ලැබෙන්නේ නෑ. (මටත් ජනාධිපතිවරයා ළඟ ඔය වගේ අත්දැකීම් දෙපාරක් අත්දකින්න උනා ). එකේ වරද ඒ අයගේ නෙවෙයි. හොඳ දියුණු උන රටවල රටේ ආර්ථිකයට, ජනජීවිතයට බලපාන, ඒ වගේම ඩොලර් බිලියන 10-12 වගේ ගණන්වල වියදම් ගැන තීරණ ගන්නේ ඔහොම කැකිල්ලේ මොඩල් මිටින් වලින් නෙවෙයි. ඒවට අදාල හැම ක්ෂේත්‍රයකම විද්වතුන් විසින් කරන ලොකු අධ්‍යනයකින් පස්සේ. දැන් ගත්තොත් 70% නෙවෙයි 100% පුනර්ජනනීය විදුලියට යාම ගැන උනත් කිසිම විවාදයක් අපිට නෑ . එත් ප්‍රශ්නේ තියෙන්නේ එක කන්නෙන් කාබනිකෙට ගියා වාගේ 2030 දී මේකට යන්න තියෙන කඩි කුලප්පුව ගැන. ඒ කඩි කුලප්පුව එන්නේ ඉක්මනට එකෙන් හම්බුකරන්න හිතන අය. මේ 2030 ඉලක්ක තීරණය කරන්න කලින් කිසිම විද්වත් අධ්‍යනයක් කරලා නෑ. solar ව්‍යාපාරිකයින්, බොරු උපදේශකයින්, දේශපාලකයින් තමයි 2030 ඉලක්කය තීරණය කරේ. නමුත් දැන් එක රටේ නීතිගත ප්‍රතිපත්තිය නිසා අපිට තියෙන්නේ හානිය අවම කරගෙන ඒ දිශාවට ප්‍රයෝගිකව යන්න පුළුවන් දුරක් යන එක.
ජනාධිපතිවරයා කියනවා සෝලා දාල විදුලිය නිපදවල, විදුලි කැපිල්ලත් නවත්තල ඉන්ධන වලට යන වියදම සම්පූර්ණයෙන් නවත්තන වැඩපිළිවලට ලං.වී.ම ඉංජිනේරුවෝ විරුද්ධයි කියල සමාජ මතයක් තියෙනවලු. එහෙම සමාජ මතයක් තියෙනවා කියන එකනම් ඇත්ත කියල මටත් හිතෙනවා. යාලු මිත්‍රයෝ, නෑදෑයෝ විතරක් නෙවෙයි කොන්ඩේ කපන්න ගියාම බාබර් පවා අහනවා ඉක්මනට solar දාල ලයිට් කැපිල්ල නවත්වන්න බැරිද කියල. මම fb එකේ post ගණනාවක් දැකල තියෙනවා නිකන් තියෙන හිරු එළියෙන් කොමිස් ලැබෙන්නේ නැතිනිසා ලං.වී.ම ඉංජිනේරුවෝ solar වලට විරුද්ධයි කියල. හැබැයි ඔය කියන මතේ නම් සමහර solar ව්‍යාපාරිකයින් විසින් හදපු එකක්. අපි උපකල්පනය කරමු ලං.වී.ම ඉන්න ඉංජිනේරුවෝ 100% ම කොමිස් බලාගෙන වැඩකරනවා කියල. මට අහන්න තියෙන්නේ මේක කොමිස් ප්‍රශ්නයක් නම්, solar වලින් කොමිස් නොගෙන හෙන අමාරුවෙන් බැනුම් අහ අහා ගල් අඟුරු, ස්වභාවික වායු (LNG) වලින් විතරක් කොමිස් ගන්න මුන්ට පිස්සුද කියල. ඒ වගේම බිස්නස් කරන අය අතරින් solar බිස්නස් එකට විතරක් කොමිස් නොදෙන, හිරු එළිය වගේම සුපිරිසිදු කට්ටිය විතරක් අපු එකත් හරි පුදුමයි නේද? අනේ මන්ද.
ඉතා පිරිසිදු හිරු එළියෙන් කිසිම සද්ද බද්දයක් නැතිව විදුලිය හදන එක හරිම ආස හිතෙන වැඩක් නේ. අපේ ගෙදරත් තියෙනව 5kW පද්ධතියක්. බිල බින්දුව නෙවෙයි අතටත් දෙතුන් දාහක් හම්බවෙනවා. මගේ යාළු මිත්‍රයොත් හිතන් ඉන්නේ සෝල දාල ගෙදර බිල බිංදුව කරා වගේ රටේ ඉන්ධන බිලත් බිංදුව කරන්න පුලුවන් කියල. මන් දැක්ක මේ මීටිමේ අපේ අලුත් තරුණ ඇමතිතුමා වගේම “යේස් සෑර් සැට්” එකේ කීපදෙනෙක්ම “දඩස්” ගාලා solar දාල ඉන්ධන බිල දඩස් ගාල බිංදුව විදිය කියල දෙනවා. ඉතින් ඒක එහෙම ලේසි කාරණාවක් නම් අපි අම්ම මෝ නැතුව බැණුන් අහන්නේ මොකටද. කරන්න එපැයි නේද? බිංදුව කොහොම උනත් ඉන්ධන ගෙන්න යන සැහෙන මුදලක් එකෙන් ඉතිරි කරන්න පුළුවන් කියන එක හරි. නමුත් වැදගත් දේ තමයි ඒකට ඉවසීමෙන් ක්‍රමානුකුලව යන්න ඕනි. නැත්නම් වෙන්නේ එක කන්නෙන් දඩිබිඩි කාබනිකෙට ගිහින් කරගත්තේ විනාසේ අනිත් එක. දඩස් ගාල කාබනික කරලා යූරියා වලට යන ඩොලර් වියදම සම්පුර්ණයෙන් අඩුකරන්න ගිහින් දැන් කන්නත් නැතිවෙන පොටක්නේ තියෙන්නේ. අපේ කරුමෙට විදුලිය පිලිබඳ ගන්න තකතීරු තීරණවල ප්‍රතිපල අර කොරෝනා සහ කාබනිකේ වගේ මාස කීපයෙන් දැනෙන්නේ නෑ. ආර්ථිකේ වගේම විදුලිය ගැන ප්‍රශ්නත් සංකීර්ණයි. ඒ වගේම ප්‍රතිපල එන්නේ තැපෑලෙන්… සැහෙන්න පහුවෙලා. විදුලියේ මෝඩ තීරණේක ප්‍රතිපල එන්නේ ඊළඟ ආණ්ඩුව ආවම. එතකොට හැමදාම කලින් කට්ටිය මත එක ලේසියෙන් පටවලා, ඉංජිනේරුවන්ටත් බැනල ලේසියෙන්ම යට ගහන්න පුළුවන්…
දිග වැඩි උනා. එත් මට මේක ලියන්න හිතුනේ මගේ කොරෝනා වීරයා , ඒ කියන්නේ අනිල් ජාසිංහ දොස්තර මහත්තයා, ලෝකේ යන විදුලි ට්‍රෙන්ඩ් එකට අපිත් යමු කියනව දැකලා. 2030 දී 80% විදුලිය පුනර්ජනනීය විදුලිය ප්‍රයෝගිකව කරන්න කොච්චර ඩොලර් බිලියන ගානක් යනවද වගේ ඒවා බලන්න විදුලිබල අමාත්‍යංශයෙන් විද්වත් කොමිටියක් දැම්ම. මතක විදියට 2020 මුල. විශ්ව විද්‍යාල ආචාර්යවරු, පිට රට විද්වතුන් එහෙම ඉන්න හොඳ කමිටුවක්. ඒක ඒ වැඩේ කරන් යත්දී , ජනාධිපතිවරයා ළඟ තිබ්බ මෙන්න මේ වගේම මිටිමක තීරණය කරා 2030දී 70% ක් ප්‍රයෝගික නෑ, 2030 දී 50% ක් යමු (2050 දී 100% යන්න බලමු) කියලා. අපිත් ඒකට එකඟ උනා. අර 2030දී 70% විද්වත් කොමිටියේ වැඩ නතර උනා. ඒ විදියට කරගෙන යද්දී කොරෝනා ආව. කොරෝනා අඩුවේගන යත්දි 2021 ජුනි මාසේ වගේ හිටිය ගමන් නෑ නෑ 50% නෙවෙයි 2030දී 70% යන්න පුළුවන් කියල ආයේ තීරණය කරා, මුල් ගල තියන්න ඔන්න මෙන්න තිබුණ නොරොච්චෝලේ අලුත් යන්ත්‍රයක් දාන ව්‍යාප්තිය වහාම නතර කරා කියල මාධ්‍ය හරහා අහන්න ලැබුණා. බොහෝ දෙනෙක් දන්නේ නැති කාරණාවක් තියෙනව. ඒ තමයි ඒ තීරණ ගන්න කැබිනට් පත්‍රිකාව දාල තිබ්බේ විදුලිබල අමාතංශයේන් නෙවෙයි. විදුලි බලේ ගැන අතිශය දරුණු ලෙස බලපාන තීරණ අරං යෝජනාව දාල තිබ්බේ පරිසර අමාත්‍යංශයෙන්. එතකොට අපේ කොරෝනා වීරයා, දොස්තර ජාසිංහ මහත්තයා පරිසර අමාත්‍යංශයේ ලේකම්. එයා තමයි කැබිනට් පත්‍රිකාව හදල පරිසර ඇමතිතුමා හරහා ඉදිරිපත් කරන වගකීම ගත්තේ. පරිසර අමාත්‍යංශයේ උපදේශකයෙක් ඉන්නවා විටෙක විදුලි තවත් විටෙක ලෝක දේශගුණ විපර්යාසය පිලිබඳ විද්වතෙක් හැටියට තමාව හඳුන්වා ගන්න පරිඝනක ඉංජිනේරුවෙක්. රැකියාවක් කරන්නේ නෑ. රැකියාවට කරන්නේ රටේ සංවර්ධන ව්‍යාපෘති නතර කරලා පිටරට NGO වලින් සල්ලි හම්බුකරන එක. යුරෝපිය ජාතික එයාගේ නෝනයි එයයි solar උපදේශක සහ බිස්නස් තමයි පිටට පෙන්න කරන රැකියාව. අන්න එයත් එක්ක එකතුවෙලා තමයි ජාසිංහ මහත්තයාගේ පරිසර කණ්ඩායම විදුලිය පිලිබඳ නැත්නම් මුළු රටේ ආර්ථිකයට තදින්ම බලපාන මේ තීරණ ගත්තේ. අන්තිමට ජනාධිපතිවරයා COP වගේ අන්තර්ජාතික සමුළුවල අපි වගේ දුප්පත් රටකින් ලෝකයා බලාපොරොත්තු නොවන අති භයානක පොරොන්දු දීල අව. මේක අත්සන් කරාම යුරෝපියන් රටවලින් ඩොලර් බිලියන ගණන් වලින් ආධාර ලැබෙනවා කියල ආණ්ඩුවේ ඉහල උදවිය අන්දලා තිබ්බලු. මං TV එකේ දැක්ක යුරෝපිය තානාපතිවරු ජනාධිපති හම්බවෙලා සම්පුර්ණයෙන් කාබනිකෙට සහ පුනර්ජනනියට යන තුන්වන ලෝකේ පළමු රට වන ලංකාවට හොඳටම උදව් කරනවා කියල. අන්න ඒ ආධාර ලැබුණද ජාසිංහ මහත්තයෝ? නැත්නම් උන්ට කියල අඩුම ගානේ ඔය නැතෙයි කියන පපුවේ අමාරුවට, ජලභීතිකාවට දෙන බේත් එන්නත් ටිකක් වත් ගන්න බැලුවොත් නරකද?
මේක දැන්නම් හොඳටම දිගයි නේ. සමාවෙන්න. එනිසා මේ ටික විතරක් දොස්තර ජාසිංහ මහත්තයගෙන් අහන්නම්.
දැන් තාප විදුලිය තහනම් කරලා solar වලින්ම විදුලි පද්ධතිය හදන එක ලාබම ක්‍රමේ නම් හැම රටක්ම ඒ ලාභ ක්‍රමේ ඉක්මනට කරන්නේ නැතිව, මොන උලව්වටද ‘අපි තාප බලාගාර හදන්නේ නැතෝ’ කියල අමාරුවෙන් සමුළු තියාගෙන වාද විවාද කරලා බල්ල නාවන්න ගෙනියනවා වගේ හෙන අමාරුවෙන් අත්සන් කරන්නේ…??? ඇයි චීනෙ කියන්නේ අපිට එක පාරට අපේ රටේ ගල්අඟුරු බලාගාර හදන එක නවත්තන්න බෑ, ඕනි නම් 2025දී ගල්අඟුරු බලාගාර හදන්න පිටරටට ණය දෙන එක නවත්වන්නම් කියල? ජාසිංහ මහත්තය කියනව මේක ලෝකේ trend එකලු. එතකොට අල්ලපු රටේ මෝඩි මහත්තය 2050 ශුන්‍ය කාබන් ප්‍රතිපත්තියට අපිට නම් යන්න බෑ , අපි 2070 යන්න බලන්නම් කිව්වෙත් ඔය සමුළුවෙදි නෙවෙයිද? සුද්දෝ දෙන හැම අණ්ඩරයම ගෙඩිය පිටින් ඉන්දියාවේ, බංගලිදෙශේ නායකයෝත් ගිල්ලනම් අද ඒ රටවලුත් නැති බංගස්ථාන වෙලා. ඒ මිනිස්සු මොලේ ඇතිව වැඩකරපු නිසා හිඟමනට වැටිච්ච අපිට සේලයින් දෙන්න තරම් ධනවත් වෙලා ඉන්නවා නේද?
Eng. Athula Wanniarachchi